Niedźwiedź brunatny – jak się zachować w przypadku spotkania?

Niedźwiedź brunatny (łac. Ursus artctos) to największy drapieżnik żyjący w Polsce, a trzeci co do wielkości niedźwiedź świata. Kiedyś można było spotkać tego ssaka na terenie całego kraju (bardzo odległe czasy). Dzisiaj na “miśka” możemy natknąć się tylko w Karpatach (Bieszczady, Tatry, Beskid Niski, Beskid Sądecki z Gorcami, Beskid Żywiecki). Szacuje się, że w polskiej części Karpat, żyje ponad 100 osobników ssaka, w samym Tatrach 50-60 sztuk, po polskiej stronie kilkanaście.

Niedźwiedź brunatny to jedyny przedstawiciel niedźwiedziowatych w naszym kraju. Charakteryzuje się dużym, masywnym ciałem, ciemnobrązową sierścią. Samice są trochę mniejsze od samców. Niedźwiedzie mają znakomity węch i słuch, trochę słabszy wzrok, więc szybciej Was usłyszą i wywęszą niż zobaczą.

Co zrobić, jeśli niedźwiedź stanie na naszej drodze?

Zazwyczaj niedźwiedź nie atakuje ludzi, takie przypadki należą do rzadkości i przeważnie, w takich wypadkach, winę ponosi ofiara, czyli człowiek. W większości przypadków, drapieżnik będzie unikał kontaktu z nami. Ale co zrobić, jak się zachować, jeśli już do takiego kontaktu dojdzie? Niżej wypisałem kilka zasad, w przypadku bliższego lub dalszego spotkania z “miśkiem”.

1. Przede wszystkim, niedźwiedź to nie przyjazny miś, znany z popularnych bajek dla dzieci, to groźny drapieżnik. Słowa “misiek” używam tylko i wyłącznie jako synonimu słowa “niedźwiedź”. Tak więc nigdy nie lekceważ tego ssaka.
2. Jeśli natkniesz się na niedźwiedzia w podobnych okolicznościach do moich (przeczytaj ten post -> LINK), nie wpadaj w panikę. Nie próbuj zbliżać się do niego, nie rzucaj się też do ucieczki. Spokojnie odejdź w przeciwnym kierunku, nawet jeśli musiałbyś/musiałabyś nadłożyć kilka kilometrów. Lepsze zakwasy i odciski na stopach, niż rany zadane przez drapieżnika.
3. Kiedy spotkasz młode niedźwiadki, zachowaj szczególną czujność. W większości przypadków, gdzieś niedaleko przebywa ich matka. Gdy wyczuje zagrożenie dla swoich dzieci, może zrobić się bardzo niebezpiecznie. Najlepiej zastosuj się do rad z punktu wyżej, czyli spokojnie odejdź.
4. Kiedy dojdzie już do spotkania “pierwszego stopnia”, nie patrz niedźwiedziowi w oczy, bowiem może odebrać to jako zachowanie agresywne. Patrz w bok, niedźwiedź odbiera to, jako oznakę podporządkowania i uległości.
   Nie uciekaj. Niedźwiedź rozpędza się do 50-60 km/h, więc masz nikłe szanse na ucieczkę.
   Nie próbuj wejść na drzewo. Ssaki te doskonale wspinają się po drzewach, do mniej więcej połowy ich wysokości, więc jeśli masz czas na wejście na wysokość co najmniej 9 metrów, możesz spróbować.
   Jeśli jesteś w pobliżu rzeki bądź jeziora – nie próbuj uciekać płynąć. Niedźwiedź pływa lepiej i szybciej od człowieka.
   Zacznij mówić, spokojnie, ale stanowczo i pewnie. To pozwoli ustalić drapieżnikowi, że jesteś człowiekiem. Jak już wspominałem niedźwiedzie unikają zazwyczaj kontaktu z ludźmi, więc są szanse, że ssak ucieknie.
5. Niedźwiedź często pozoruje atak. Zaczyna szarżować, by po chwili nagle się zatrzymać. W ten sposób będzie chciał przekazać Ci wiadomość, że jesteś “pernona non grata”. Ostrzeżenie potraktuj poważnie i powoli wycofaj się.
6. Jeśli dojdzie do najgorszego, czyli do prawdziwego ataku, ostatnią deską ratunku jest rzucenie się na ziemię i udawanie martwego. Najlepiej położyć się na brzuchu lub w pozycji embrionalnej. Staraj się osłonić miękkie tkanki ciała, czyli przede wszystkim okolice brzucha i genitalia. Jeśli masz plecak, nie zdejmuj go, pomoże ochronić plecy. Nie podnoś się z ziemi, dopóki nie upewnisz się, że niedźwiedź odszedł.

Co zrobić, żeby nie doszło do spotkania?

Niżej kilka zasad, porad, jak zminimalizować spotkanie z niedźwiedziem podczas górskich wędrówek.

1. Nigdy nie zostawiaj na szlaku resztek jedzenia ani opakowań po nim. Jak pisałem wyżej, niedźwiedź ma świetny węch. Tak samo, nie zostawiaj żywności w samochodzie.
2. Na szlak zabieraj tylko takie pokarmy, które są szczelnie zapakowane, a ich zapach nie będzie “wychodzić” poza opakowanie.
3. Nie przebywaj samotnie na szlaku po zmroku. Jeśli jesteście w grupie, głośno rozmawiajcie, aby zamanifestować swoją obecność. Niedźwiedź nie będzie zaskoczony Waszą obecnością i zapewne będzie unikał spotkania.
4. Przyjmij do wiadomości, że jesteś tylko chwilowo na terenie, gdzie niedźwiedź stale żyje. Zachowuj ciszę i poruszaj się tylko po wyznaczonych szlakach.

Jeśli weźmiecie sobie do serca powyższe rady, to z dużym prawdopodobieństwem, nie spotkacie niedźwiedzia na swojej drodze lub nie zostanie zupełnie zauważeni (tak, jak ja), lub będzie wiedzieć jak się zachować na taki wypadek.