Grodzisk – gród obronny

Pięć kilometrów na południe od zamku w Liwie znajduje się wieś Grodzisk (do XVI wieku nazywana Grodzisko). Nie byłoby w nic niezwykłego, gdyby nie imponujących rozmiarów grodzisko położone na cyplu wrzynającym się w dolinę Liwca, na południowym skraju wsi, którego historia sięga średniowiecza.

Obiekt ten ma czworoboczny, lekko romboidalny kształt, a jego powierzchnia wynosi około 5 ha.

Odwiedziliśmy to miejsce tego samego dnia co zamek w Liwie i Sowią Górę. Nie wiedzielibyśmy o nim, gdyby nie ulotka zabrana z muzeum.

Przypuszczalnie grodzisko było siedzibą piastowskich władców i broniło granicy między Mazowszem, a ziemiami ruskimi, bowiem Liwiec do końca XIII wieku był naturalną granicą księstwa mazowieckiego.

Grodzisko składało się prawdopodobnie z wałów obronnych, podzielonych na wał zewnętrzny i wewnętrzny, majdanu, bram, które znajdowały się w każdym narożniku zachowanego wału. W obrębie grodu znajdowały się również fosy. Słabo zachowana fosa wewnętrzna, która wedle szacunków miała około 6-7 metrów szerokości, a głęboka była na około 2 metry. Była to fosa sucha, jedynie okresowo napełniana wodą, na przykład w stanie zagrożenia atakiem na gród. Stale zasilana wodą z Liwca była fosa zewnętrzna, głęboka na około 3-4 metry, szeroka na 10-15 metrów. W południowo-zachodnim narożniku, między wałami, znajdowała się studnia.

Od przełomu X i XI wieku, przy grodzie zaczęło funkcjonować osadnictwo otwarte. Najstarsza część osady przygrodowej znajduje się pod współczesną zabudową wsi. Podczas badań archeologicznych odkryto między innymi ślady budynku mieszkalnego, przy którym znajdowała się łaźnia parowa (w typie ruskiej bani), a także kilka obiektów gospodarczych.

W odległości około 1-2 kilometrów na północ od wsi znajdują się dwa bardzo duże cmentarzyska. Położone bliżej wsi, wczesnośredniowieczne cmentarzysko szkieletowe, liczy około 1000 grobów. Zmarłych grzebano tutaj aż do XVII wieku.

Starsze cmentarzysko, które odkryto dopiero w 1997 roku, powstało zapewne około 2500 lat temu. Liczyło kilkadziesiąt grobów kloszowych, popielnicowych i jamowych.

Badacze przyczyn upadku grodu dopatrują się w pożarze, bowiem odkryto warstwę spalenizny, ale również w niekorzystnych warunkach przyrodniczych. Liwiec zmieniał koryto, a woda podmywała wały. Rzeka odsunęła się od cypla, co spowodowało, że fosa zewnętrzna wyschła i stopniowo zarastała.

Jedni badacze twierdzą, iż upadek grodu był przyczyną do wybudowania zamku w Liwie. Drudzy, natomiast myślą, że zamek zbudowano bez związku z upadkiem grodziska.

Jak dojechać do grodu? Jadąc drogą E30 w stronę Siedlec, należy skręcić w drogę nr 697 na Węgrów. Minąć miejscowości Grębków, Polków-Sagały, Suchodół. We wsi Karczewice, skręcić w prawo, na wschód (jest drogowskaz). Po przejechaniu około 3km jesteśmy na miejscu. Dokładna lokalizacja GPS: 52.32.1805; N 21.979536 E.

Obeszliśmy grodzisko, po wałach, dookoła. Z wałów roztacza się malowniczy widok na dolinę Liwca. Samo uczucie, że chodziliśmy po miejscu, w którym niegdyś tętniło życie, było nie do opisania. Kolejne idealne miejsce do podziwiania wschodów i zachodów słońca, a także do obserwacji nocnego nieba.